2011-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycanın yenidən müstəqilliyə qovuşmasının 20 illik yubileyi qeyd olunacaq.
Məhz 1991-ci il oktyabrın 18-də "Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında" Konstitusiya Aktının qəbul edilməsi ilə Azərbaycan dövlətçilik tarixinin yeni mərhələsi başlayıb və bu gün də uğurla davam edir.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutundan 71 il sonra dövlətimiz istiqlaliyyətinə qovuşub. Qəbul olunan Konstitusiya Aktında Müstəqil Azərbaycan Respublikası 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisi elan olunub.
1991-ci il dekabrın 29-da keçirilmiş referendumda səsverməyə dövlət müstəqilliyi haqqında konstitusiya aktı çıxarılmış və yekdilliklə qəbul edilmişdir.
Beləliklə, 18 Oktyabr – Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyi Günü kimi tarixə düşüb. 1992-ci ilin mayında Milli Məclis tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni, az sonra üçrəngli bayraq, içində alov olan səkkiz guşəli ulduz təsvirli dövlət gerbi təsdiq edilib.
1993-cü ilin ortalarında Azərbaycanda dərin siyasi böhran nəticəsində xalqın tələbi ilə Heydər Əliyev yenidən hakimiyyətə gəldi. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev xalqı, yurdu milli-mənəvi parçalanmadan, iflasa uğramaqdan xilas etdi.
Bu gün müstəqil Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə nüfuzu və şöhrəti durmadan artmaqdadır. Azərbaycan Respublikası bütün dünyada demokratik, hüquqi, dünyəvi dövlət nüfuzu qazanıb. Heydər Əliyev zəkasının məhsulu olan təməl qanunumuz dünyanın ən demokratik, ən mükəmməl konstitusiyalarından biridir və beynəlxalq aləmdə Vətənimizə böyük rəğbət qazandırır. Yurdumuzda hökmranlıq edən sabitlik, həyata keçirilən daxili islahatlar xarici ölkələrlə əlaqələrimizin genişlənməsinə müsbət təsir göstərir. Özünün xarici siyasətini bərabərlik və qarşılıqlı mənafe prinsipləri əsasında quran Azərbaycan Respublikası dünyanın bütün dövlətləri üçün açıq ölkəyə çevrilib.
Müstəqillik tarixi üçün 20 il o qədər də böyük müddət olmasa da, bu illər ərzində çox böyük işlər
görülüb.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilən neft strategiyası Azərbaycanın iqtisadi potensialının hərtərəfli inkişafının təməlini qoymuşdur. İqtisadiyyatın və sosial sahələrin modernləşdirilməsi baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edən informasiya-kommunikasiya texnologiyaları sahəsinin inkişafı müstəqillik illərində geniş vüsət almışdır.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin 17 fevral 2003-cü il tarixdə imzaladığı “Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə informasiya-kommunikasiya texnologiyaları üzrə Milli Strategiya (2003-2012-ci illər)” İKT-nin inkişaf etdirilməsi sahəsində dövlətin siyasəti, əsas məqsəd və vəzifələri və fəaliyyət istiqamətlərini müəyyən etmişdir.
Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi məqsədilə qəbul edilmiş dövlət proqramlarına uyğun olaraq sahə üzrə normativ-hüquqi baza inkişaf etdirilmiş, telekommunikasiya infrastrukturu yeni texnologiyaların tətbiqi ilə yenidən qurulmuş və genişləndirilmiş, sahəyə cəlb olunan investisiyaların həcmi artmış və yeni iş yerləri açılmışdır.
Ölkənin bütün yaşayış məntəqələri telelefonlaşdırılmış və MDB ölkələri arasında ilk dəfə sabit telefon şəbəkəsi tam elektronlaşdırılmışdır. İKT üzrə özəl sektorun fəaliyyəti ildən-ilə güclənmiş və hazırda bu sahədə əldə olunan gəlirin təqribən 80 %-i qeyri-dövlət müəssisələrinin payına düşür.
İnternetə qoşulma qiymətləri dəfələrlə azaldılmış və istifadəçilərin sayı ölkə əhalisinin 50 %-ni keçmişdir ki, onların da 30 %-dən çoxu genişzolaqlı xidmətlərdən istifadə edir.
Mobil telefon xidmətləri respublikamızda daim təkmilləşir və bu xidmətlərdən istifadə edənlərin sayı gündən-günə çoxalır və indi Azərbaycanda hər 100 nəfərə təxminən 105 mobil telefon düşür. Mobil operatorlar tərəfindən üçüncü nəsil (3G) mobil rabitə texnologiyasının respublikamızda tətbiqi həyata keçirilir.
AZTV proqramının əhali üzrə yayım əhatəsi 99,9%-ə, ictimai, özəl televiziya və radio proqramlarının yayımlarının əhatə dairəsi isə təxminən 70-80%-ə çatdırılmışdır. Rəqəmsal yayım ölkə əhalisinin 60%-dən çoxunun yaşadığı əraziləri əhatə edir və 2013-cü ilə qədər ölkəmizdə rəqəmsal yayıma tam keçidin təmin edilməsini nəzərdə tutulur.
Dünya Bankının maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilən “Maliyyə xidmətlərinin inkişafı” layihəsi çərçivəsində ənənəvi poçt xidmətləri inkişaf etdirilmiş, yeni xidmətlərin, o cümlədən poçt-maliyyə xidmətlərinin göstərilməsinə başlanılmışdır.
Azərbaycan Hökumətinin təşəbbüskarı olduğu “Trans-Avrasiya Super İnformasiya Magistralı” layihəsi bir çox mötəbər beynəlxalq qurumlar və dövlətlər tərəfindən dəstəklənmiş, onunla bağlı BMT-nin xüsusi qətnaməsi qəbul olunmuşdur.
Azərbaycanın qlobal informasiya məkanına inteqrasiyanın genişləndirilməsi, informasiya təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi, yeni texnologiyaların tətbiqi, regional telekommunikasiyalar bazarına çıxışın təmin edilməsi və cəmiyyətin müasir xidmətlərə artan tələbatının ödənilməsi üçün milli telekommunikasiya peykinin hazırlanması və orbitə çıxarılması üzrə işlər aparılır.
Əhalinin rabitə və informasiya texnologiyalarından istifadə imkanlarını artırmaq məqsədilə AzDATACOM və “Xalq kompüteri” layhələri həyata keçirilmiş, bölgələrdə müasir tələblərə cavab verən Regional İnformasiya Mərkəzləri yaradılmışdır.
Azərbaycanda elektron hökumətin formalaşdırılması və vətəndaşlara elektron xidmətlərin göstərilməsi ilə bağlı intensiv işlər aparılmış, o cümlədən elektron hökumət portalı yaradılmış və ölkədə elektron imzanın tətbiqinə başlanılmışdır.
İKT sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuşdur. Sahə üzrə bir sıra hökumətlərarası saziş, memorandum, protokol və müxtəlif təyinatlı sənədlər imzalanmış, çoxsaylı beynəlxalq biznes-forumlar, sərgi və konfranslar təşkil edilmişdir. Azərbaycan İKT üzrə beynəlxalq tədbirlərin fəal iştirakçısına və təşkilatçısına çevrilmişdir.
Hər il ənənəvi olaraq Bakıda “Bakutel” beynəlxalq telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları sərgi və konfransı keçirilir. Tanınmış İKT şirkətləri Microsoft, Cisco, IBM, HP və digərləri ölkəmizdə nümayəndəliklərini açmış və fəaliyyətlərini genişləndirmişlər.
İKT sahəsində yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanması məqsədilə dünyanın tanınmış informasiya texnologiyaları universitetləri ilə əlaqələr qurulmuş və “Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı”na əsasən tələbələr göndərilmişdir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin müdrik və uzaqgörən rəhbərliyi ilə həyata keçirilən İKT siyasəti və onun ölkəmizdə ən yeni texnologiyaların tətbiqi üzrə məramının reallaşdırılması Azərbaycanın yaxın gələcəkdə İKT sahəsində dünyanın qabaqcıl ölkələrinin sırasında olacağına zəmanət verir.
“Aztelekom” Istehsalat Birliyi tərəfindən son 20 il ərzində görülmüş işlər
1992-ci il
Avqust ayında "Aztelekom" İstehsalat Birliyi yaradılmışdır. Birlik öz tabeliyində 57 yerli Telekommunikasiya müəssisəsi (Gəncə Telekommunikasiya İdarəsi, Sumqayıt, Mingəçevir, Şirvan və Naftalan şəhər, həmçinin 52 rayon Telekommunikasiya Qovşağı), Beynəlxalq Avtomat Telefon Stansiyası (BATS) və Kabel Magistralları Texniki Qovşağını (KMTQ) birləşdirir.
1993-cü il
Türkiyənin “Teletaş” və “Netaş” şirkətləri tərəfindən Bakıda, Sumqayıtda, Gəncədə və digər bölgələrdə müasir elektron tipli ATS-lər qurulmuş, “Aztelekom” İstehsalat Birliyində 2 000 kanallı Beynəlxalq Telefon Stansiyası, 6 150 kanallı respublika daxili Şəhərlərarası Telefon Stansiyası yaradılmışdır.
1999-cu il
TAE Fiberoptik kabel magistralının Azərbaycan Seqmentlərinin tikintisinə başlanıldı.
2000-ci il
ТАЕ Fiberoptik kabel magistralının Azərbaycan Seqmentlərinin tikintisi başa catdırılaraq istifadəyə verildi.
2004-cü il
• Ələt-Şirvan-Hacıqabul fiber-optik kabel magistralı və Xacmaz-Xudat-Nabran fiber-optik kabel xəttinin tikintisi başa catdırıldı.
• Şirvan, Hacıqabul, Xaçmaz, Xudat, Nabran ATS-lərinin Trans-Asiya-Avropa fiber-optik kabel magistralının Azərbaycan seqmentlərinə birbaşa qoşulması təmin olundu.
• «Aztelekom.net» internet provayderi yaradıldı və provayderin respublikanın 6 bölgəsində – Gəncə, Şəki, Quba, Lənkəran, Mingəçevir və Sumqayıt şəhərlərində xidmət mərkəzləri istifadəyə verildi.
2005-ci il
• Bakı şəhərini, Abşeron və Şamaxı rayonlarını əhatə edən CDMA yeni nəsil rabitə şəbəkəsi təşkil olundu.
• Naftalan və Xızı TKQ-lərin TAE fiber-optik kabel magistralına birbaşa qoşulması ilə belə telekommunikasiya qovşaqlarının sayı 38-ə çatdırıldı.
2006-cı il
• Fiber-optik kabel magistralından istifadə etməklə Hacıqabul, Kürdəmir, Ucar, Yevlax telekommunikasiya qovşaqları arasında STM-1 səviyyəsində transmissiya qolunun təşkili təmin olundu və bu rayonlarda İKT-nin inkişafı ücün infrastruktur yaradıldı.
• Bölgələrdə genişzolaqlı şəbəkə xidmətlərinin göstərilməsi genişləndirildi, ilk dəfə olaraq Sumqayıt şəhərində İP-TV xidmətinin göstərilməsinə başlanıldı.
• Respublikanın regionlarında coğrafi mövqeyi kabel vasitəsilə telefonlaşma üçün çətinlik yaradan yaşayış məntəqələrinin peyk avadanlıqları vasitəslə telefonlaşdırılması işlərinə start verildi.
• Quba rayonunun Xınalıq kəndinə fiber-optik kabelin çəkilişi təmin olundu.
• Xınalıq kəndində 128 nömrə tutumlu elektron ATS quraşdırılaraq istifadəyə verildi.
2007-ci il
• «Elektron Azərbaycan»ın kiçik modeli kimi reallaşdırılmış «Elektron Şamaxı» layihəsi başa çatdırıldı. Şamaxı rayon mərkəzində və rayonun kənd yaşayış məntəqələrində ən müasir tələblərə cavab verən rabitə şəbəkəsi quruldu.
• Daha 6 rayonun mərkəzi ATS-i TAE fiber-optik kabel magistralının Azərbaycan seqmentlərinə birbaşa qoşuldu.
2008-ci il
• MDB ölkələri arasında 1-ci olaraq ölkənin bütün yaşayış məntəqələri telefonlaşdırıldı.
• 587 yaşayış məntəqəsində peyk terminalları quraşdırıldı, bu məntəqələr peyk rabitəsi avadanlıqları vasitəsilə telefonlaşdırıldı.
• 29 rayonun 83 yaşayış məntəqəsində mini EATS-lər quraşdırıldı və peyk rabiətsi avadanlıqları ilə şəbəkəyə qoşuldu.
2009-cu il
• Abşeron rayon telefon şəbəkəsi NGN texnologiyası əsasında yenidən quruldu. Şəbəkənin tutumu 75% artırıldı.
2010-cu il
• 500 km uzunluğunda fiber-optik kabel magistralları və birləşdirici xətlər tikildi. Bütün ryonların mərkəzi ATS-ləri TAE fiber-optik kabel magistralının Azərbaycan seqmentlərinə birbaşa qoşuldu.
• Sumqayıt və Gəncə şəhərlərinin, Göycay rayonunun telfon şəbəkələri, Kürdəmir və Salyan rayonlarının mərkəzi ATS-ləri NGN texnologiyası əsasında yenidən quruldu.
• Şəbəkədə olan bütün analoq tipli ATS-lər tam rekonstruksiya olundu.
